30.3.09

L ouxeio

...
- Cula mocidade de Samartino, inda no miu tiempo de garoto, por causa d’ua raposa que matórun nun ouxeio alhá pa la Bicha, los d’acá i los de Samartino ... tiu Perrera dezie que tenie sido él i Çarafin Cebolho que habie sido él tamien.
- Tiu Çarafin era d’acá!
- Sí, mas cume se habie casado an Samartino … i antón armórun aí un trinta i un que iou pensei que se matában uns a los outros. Aspuis siempre habie aqueilhes más estremistas que dezien:
“l die de Santo Antonho bamos a Cicuiro que rebiramos todo de riba para baixo”. Eiqui siempre tebirun la mania de fazer desacatos de perrice …
- Mas ua béç un, nun quedou agarrado puls pies, spindurado de cabeça abaixo na puonte de tie Rita? Cunta-se que fui Çarafin Bara que lo amansiou …
- Essa nun la sei … eilhes solo se armában de fuortes quando andában an bando … muitas nun las cuntarien ... mas oubie dezir a miu pai, inda iou garoto, que stában ouganizados: Tiu Guelherme, Tiu Bicente i outros … quando era nessa fiesta de Santo Antonho. Sabes que dantes solo habie un camino para antrar no lhugar benindo de la Canhada, que era pula Pataca, i no sou polheiro un galho canta cume quier. Poderien ser poucos mas stában ourganizados. Inda era cun essas spingardas de cargar pula boca: uns nas cortinas outros nas buracas de las lojas i palheiros, outros nos telhados, l que antrasse a caçoar lhebaba chumbo. Chumbában-los eilhi. I mira que nestes bárrios habie muita giente: Tiu Caldeireiro, miu suogro, … daquel lhado de l Palumbar, tiu Marcos, miu pai – era pacífico mas nessas cousas que nun fazissen caçoada – Tiu Manjor …
- Tiu Manjor, que era de Samartinho …
- I era l regidor. Fui l que salbou de haber muortes. Cume achou que estaba todo mui calhado, ou por algun abiso, nun sei … para que fusse a negociar, talbéç. Pegou antón, quando yá se houbien las bozes, l bombo i caixa, i furan para Sant’Amaro el i Calachas, tamien de Samartino, a tener cula mocidade de Samartino. Assi que chegórun alhá, aquilho mudou de figura i quedou todo an silénço. Nun se sabe l que l dixo, deben tener abisado que antrar si antrarien mas salir nun salien todos. Tanto assi ye que l bombo i la caixa quedórun calhadicos l resto de la nuite, la mocidade arrimou-se a l lhume, cantórun i dançórun uas dulçainas i todo quedou remortigado.

Mas mira tu, ua reles çamarra de raposa i la teimosia de dous l que poderie tener oucasionado!


Buonos dies
i ouxeios a la intoleráncia

26.3.09

Froles sintéticas

Passo todas las manhanas por ua rue guardada an d'ambos lhados por çreijeiras antressacadas cun magnólias. Estas, las purmeiras o botar frol, trazen la primabera, mas quando la frol cai i las fuolhas ponen todo a berdegar, arrebentan las çreijeiras: manhuços de branco a rir-se pa las pessonas que nien tiempo tenen de ouserbar la albura nacida da tanto botón. Hai uns dies que están assi a sorber l sol çpejado a manadas nestes purmeiros dies de primabera. Todas las manhanas, na mesma esquina de l passeio alhá está aquel floreiro branco a relhuzir n'ua brancura que nun aparenta berdadeira nien feliç.
Parei antón, arrimei-me al tuoro i mirei cada galho de punta a punta. Parecie gelado, quieto, cume se houbira salido de la fábrica de las froles de plástico: nien ua abeilha al redor para amprenhar esta frol ... i aqueilha ... i la outra ... Nada! l zonido de anxame eran motores d'altemobles i camenhones. Eilhi tan solo un floreiro alto a anfitar l camino de la giente apressiada.

Buonas tardes
i buona suorte

24.3.09

Diamante de la gana

L Diamante de la gana

Dou-me Dius, n’aprecípio, un diamante
Porque talhasse miu çtino fuorte:
Qual stroça carambelos nas regiones de l Norte,
Qual, an cantarie, l aço penetrante!

La bida ye speilho, bidro chiçpante!
Cun diamante bou a talhar la suorte,
Gana firme, que eilha corte, corte
Siempre adreito, fondo, siempre alantre!

Alantre anté cortares tue eimaige
Que nun sigundo lhúcido antrebiste
Gigante eigual a l suonho i a la miraige.

Eigual a l suonho, la alma! Hoije, aspuis …
(los homes son ganas, de alma an riste)
Sufrir! Lhuitar! Ye l néctar de los heiróis!

(l'oureginal) O diamante da vontade

Deu-me Deus, à partida, um diamante
Porque talhasse meu destino forte:
Qual quebra gelos nas regiões do Norte,
Qual, em granito o aço penetrante!

A vida é espelho, vidro faiscante!
Com diamante vou talhar a sorte,
Vontade firme, que ela corte, corte
Sempre a direito, a fundo, sempre avante!

Avante até cortares tua imagem
Que num segundo lúcido entreviste
Gigante igual ao sonho e à miragem.

Igual ao sonho, a alma! Hoje, depois …
(os homens são vontades, de alma em riste)
Sofrer! Lutar! É o néctar dos heróis!


Padre Zé, S. Vicente de Cabo Verde, 1957

22.3.09

Falando de l Abade - l bino

Estaba, ua béç, tie Sabel Pedrica sintada nas escaleiras de Tiu Moisés i tiu Juán Manulón no puial de tiu Calachas, cula bexiga na mano, quando la cumbersa chega a este punto:
- Anda que tu tamien inda faziste la parte bien feita. Tengo bien pena miu pai tamien estar metido nessa alhada. Tu nun eras de los piores, mas tu i Papilongo i Perrera …
- Iou nun era malo!
- Tu nun eras malo mas bien fuste a anchir los odres de bino. Passábades por ua buraca de la casa de Perrera scurrepechestes l bino a l Abade. Papilongo (tiu Eiduardo cardador ) roubou l un corte de suola i outro de bezerro … Cristo lhebou l candeeiro i Perrera l que lhebou naide l sabe, fuora l bino, el nun era grande frasca mas bós tamien nun le dábades çcanso … érades cume Luciferes.


Buonas tardes
i buonas pingas

18.3.09

Los filhos de l Abade Baçal

- A bós inda bos lembra de l Abade Baçal?
- A mi? sí … lembro lembro. La proba que habie muita amisade antre mius pais e él … ye que mie madrina i miu padrino eran sous filhos. Iou inda me lembro de andar alhá na casa de la Abadia nos braços deilhes: miu padrino era tiu Jaime, filho de l Abade; mie madrina era tie Cremilde, filha de l Abade.
- Mas tiu Jaime era de Ifanheç.
- La mai era de Ifanheç mas l pai bibie acá.
- Antón era cume l Abade Manuol Sardina: tenie ua carrada de filhos i cuntinou a ser abade!
- Á sí. Mas los filhos deste nun podien nacer na Abadia … que you me lembro tubo nuobe: tiu Baçal de Samartino …
- L que cortaba l pelo?
- Esse. I la mulhier de tiu Peripau tamien d’alhá, tie Cleméncia. Acá, tie Talbina i tie Adília, quatro. An Custantín, tiu Galucho … cinco. Aspuis habie quatro an Ifanheç: tiu Jaime, tie Cremilde, tie Sabel i l Norberto … nuobe. Esses són los que se sabe, mas inda dezien que tenie más alhá para Malhadas …nun sei. Nuobe conheci iou. Sabes que dantes, a los padres, nunca los tiraban deiqui, bebien bien, sobra-le tiempo i l trabalho nun era de sudar muito …


Buonas nuites
i muita ambeija

15.3.09

Manuol Sardina


cartón cun banda negra al redor
.
Manuol Sardina, l Abade Manuel Joaquim Sardinha era natural de Samartino, nacido an 1841 i cume dezie Leite Vasconcelos an 1884 "... Manuel Sardinha é de estatura regular, e magro; posto que novo, inculca mais idade que a verdadeira; os seus olhos são cheios de bondade..."
Mas esso naquel tiempo, porque se l ponirmos dúzia i meia d’anhos menos, possiblemente tenemos la pessona que stá no retrato. Sí! esse todo ye l Abade Manuol Sardina, probablemente un de los poucos retratos que tirou an sue mocidade (Coimbra ou Braga) relegiosamiente guardado por ua biznieta de Cicuiro: Pilar, filha de Tiu Calachas!
Tiu Calachas, nieto de l Abade, tubo un armano que se morriu no Brasil – adonde él tamien stubo - i ua armana que se casou an Angueira. Naciu nos aprecípios de l Séclo XX mas yá nun conheciu l abó. An todo l causo, según diç la família, la mai criou-se an casa de l Abade.
Manginai antón a Tiu Calachas cun menos sessenta anhos i cun más pelo. Nun ye retratado mas que dá ares, dá.
I esta ye la rezón porque bos amostro l maior búltio de la cultura mirandesa de l séclo XIX: la sue decendéncia an Cicuiro!

Buonas nuites
I buona suorte

8.3.09

La tue stória

LA TUE STÓRIA

La tue stória ye simplesmente guapa!
Mesmo que la tenga lido solo ua béç
Nos tous uolhos brelhantres quelor de estreilha,
Sei de cor quanto bales i quien sós.

Cunta-me siempre stórias cumo eilha
Berdadeiras, an lhuita, i sien robés:
La nubre nun apaga l sol que bela,
No fin há de brelhar cun altibéç.

Si, cunta de nuobo la tue stória
Rica de mil tesouros i de glória;
Iou gusto tanto, tanto oubir dezir:

“era ua beç un home”… stória linda
que se repite an todos nós inda,
armano, tu bales tanto sien saber.

(no oureginal) A TUA HISTÓRIA

A tua história é simplesmente bela!
Embora a tenha lido uma só vez
Nos teus olhos brilhantes cor de estrela,
Sei de cor quanto vales e quem és.

Conta-me sempre histórias como ela
Verdadeiras, em luta, e sem revés:
A nuvem não apaga o sol que vela,
No fim há-de brilhar com altivez.

Sim, conta-me de novo a tua história
Rica de mil tesouros e de glória;
Eu gosto tanto, tanto ouvir dizer:

“era uma vez um homem”… história linda
que se repete em todos nós ainda,
irmão, tu vales tanto sem saber.

Padre Zé - Mindelo, Cabo Verde, 1958

6.3.09

Ancuontro de Bloguers de l Praino

Cume mardomo lomeado para marcar l die i l sítio de l ajuntamiento para este anho, eiqui bos traio la mie scuolha: l die por ser un Sábado no més que quaije todo mundo ten uas tardes para bagamundiar i l sítio porque ye mágico. Estube alhá ua béç - l die que tirei este retrato - i mirar deiqui adreitos a la Cándena ye sentir l ferber de l Carril Mourisco atando cume ua maroma la Trindade, l Naso i la Lhuç, presas nos borbiones de l Alto de la Zebra ou de Cabeço Lhebreiro.
De l porgrama eiremos falando.

Buonas nuites
i buona suorte

4.3.09

La pruma i l arado

LA PRUMA I L ARADO

La pruma rabiscando ye miu arado
L papel rabiscado, la sementeira
Ganhando l pán por Dius abençoado
Bou trabalhando assi la mie jeira.

Solo Dius sabe los martírios i cuidado
Na sembra i amanho d’ua lheira
De eideias sembradas nua arada!
Por cierto nun hai maior canseira.

Reilha de pruma, rasga más i fondo
Sien miedo de l papel seis cientas bezes,
Que a las bezes ua eideia bira l mundo.

La eideia quebra l nuolo de mil rebezes
La eideia assuca la tierra i mar porfundo
La eideia fizo heiróis los pertueses.

(no oureginal) A PENA E O ARADO

A pena rabiscando é meu arado
O papel rabiscado, a sementeira
Ganhando o pão por Deus abençoado
Vou trabalhando assim a minha jeira.

Só Deus sabe os martírios e cuidado
No cultivo e amanho de uma leira
De ideias semeadas num lavrado!
Porventura não há maior canseira.

Relha de pena, rasga mais e fundo
Sem medo no papel seiscentas vezes,
Que às vezes uma ideia volve o mundo.

A ideia quebra o nó de mil reveses
A ideia sulca a terra e mar profundo

A ideia fez heróis os portugueses.

Padre Zé, TERRA MINHA MÃE, Edições Salesianas, 1.ª edição, Porto 2002