27.9.17

La Caleija de l Rei i l Tratado de Alcanhiças

Hoije traio bos eiqui este retrato porque – anquanto nun aparecir decumentaçon berdadeira – la stória nun puode ser screbida, ou rescrebida cumo mos deia la gana. I fago-lo, cumo siempre fize, sien mirar a quien  – cousa que bien podeis cumprobar – porque nun tengo miedo de las palabras, las mesmas que nun regateio a naide siempre que beia la cultura mirandesa, las tradiçones i la berdade tratadas cum çprézio i por uso abusador de las mesmas.
Ora, a miu ber, esta placa relata ua falsidade i más nun parece do que ua artimanha para screbir la stória dua maneira que que ls antoantes – ls nomes alhá stan - parécen ls berdadeiros  personaiges dessa stória. I digo isto porque:

1 - Cristina Torrão, no sou libro “Dom Dinis – a quem chamaram o Lavrador” ISBN: 9789892064505, diç no capitlo TRATADO DE ALCAÑICES:  “a 4 de Julho, uma comitiva que incluía a família real deixava Coimbra, em direção a Trancoso. A presença dos dois infantes justificava-se pelo facto de, no tratado a ser assinado, ficar estabelecido o duplo consórcio: a união da infanta Constança de Portugal com el-rei Don Fernando IV de Leão e Castela e o matrimónio do infante Afonso de Portugal com a infanta Beatriz de Castela.
… A comitiva incluía ainda uma data de personalidades que outorgariam o tratado: o arcebispo de Braga Dom Martinho Peres de Oliveira, o bispo de Lisboa Dom João Martins de Soalhães, o Bispo do Porto Dom Sancho Pires Froião, o bispo de Lamego Dom Vasco Martins de Alvelos, o Mestre dos Templários Frei Vasco Fernandes, o Mestre de Avis Frei Gil Martins, o mordomo-mor João Afonso Telo, o alferes-mor Martim Gil de Riba de Vizela, o meirinho-mor da casa do rei João Simão de Urrô e ainda vários ricos-homens ligados à corte e que costumavam confirmar forais …
A comitiva atravessou o Douro em Vila Nova de Foz Côa, seguindo o curso do rio para norte, ao longo das margens rochosas, de grandes precipícios, fazendo estação em Miranda do Douro.
… O Tratado de Alcañices foi assinado a 12 de setembro. Um dia mais tarde, os bispos de Portugal e Castela ali presentes firmaram um acto de concórdia para defesa dos seus foros e privilégios.
No regresso, a família real portuguesa quedou-se pela região raiana, pois Dinis pretendia assegurar-se das suas novas possessões.”

2 – Pul que diç la scritora, l camino Miranda / Alcanhiças ha-de ser feito nas biesperas de die 12 de setembro desse anho.

3 – L caminho más adreito será pul balhe de l Frezno, Infainç, Custantin, Cándena; Bobineira, Alcanhiças. Desta maneira, pensamos que ye oubrigatório passar pul Mourisco, Rodeira Çancas, Carba, Touça l Cuco i Cousses no termo de Custantin i pula Touça l Cuco, Facho, Lhagonica, Sierra, Peinha de l’Almagreira i Cándena no termo de Cicuiro.

4 – I l melhor caminho i más praino, porquei? Nun mos podemos squecer que ls anfantes inda son ninos. Además, cua camarada tan grande i de personas tan amportantes, a nuosso ber, custoso serie metéren-se por San Martino porque ls caminos para alhá chegar, ribeira arriba para seguir até Alcanhiças inda tenien menos cundiçones (piçarreiros i barreiras) que l Carril Mourisco i l caminho por Infainç.

5 – Cumo, até agora, naide amostrou nada que faga proba de l que diç la piedra, nien chamadeiros no termo que mos fágan pensar an D. Donis ou noutro rei, essa piedra nun passa dua mandrángula para apanhar botos i amostrar obras que nun se fazíran. Se dalgun lhugar puode dezir que ten relaçon cun reis, esse ye Cicuiro  porque , que se saba, ye, nesses alredores, l único que ten un chamadeiro que se puode relacionar cula realeza: l chamadeiro, la Caleija de l Rei. I Cicuiro nun lo fai porque son solo suposiçones.

6 – Ye la maior berdade que San Martino ten ua cultura rica i raízes stóricas mui fondas, cumo ls castros de l Castro i de l Castrelhon.
Ye tierra de personas amportantes cumo l Abade Sardina, un grande poeta mirandés, de ls purmeiros a screbir na nuossa lhéngua, amigo personal de José Leite de Vasconcelos i de Antero de Quental, un home que fui de ls purmeiros lhuitadores pula República “… tengo más de quatro cientos de poemas screbidos, mas solo quarenta son rebolucionários…” diç el nua carta a Leite Vasconcelos.
Mas de l Abade Manuol Sardina naide se dou cuonta quando an abril de 2011 passóran cien anhos de la sue muorte. Naide inda puso un “Memorial” no que sobra de la casa del, al que parece, l curral al lhado de la casa de Tiu Luís Ramon serie la antrada. Inda suobre l Abade, la campa del fui sbandalhada i las piedras azimbradas nun se sabe para adonde.
Tamien tenemos l padre Manuel Preto, un home que sempre dignificou i apendonou a San Martino i la sue mocidade. An 31 de dezembre de 2013 fizo cien anhos que naciu, no molino de ls Terrones. Quien fizo fé disso?
I porque, la memória de ls pobos stá arriba de todo, durante las últimas obras de la eigreija i de l sagrado, dues cousas se cantusóran, cenzielhos oubjetos, que materialmente nada bálen, mas que fázen parte de la Alma de San Martino. Falo de la chabe de la eigreija: la puorta fui puosta nuoba mas la chabe, aqueilha chabe i fechadura grande i antiga que funcionaba bien, cantusóran-se ou cantusóran-las.
Aspuis, la piedra de l Pendon que staba na parede de l sagrado: sí, essa de que fala Manuel Preto no sou poema “Moços de San Martino” quando diç “Ye Guerrilha quien arrinca l Pendon de la buraca …”. Adonde anda la buraca?!
Todas estas cousas son la Alma que se perde, la Alma que yá ben de tiempos muito antes de D. Donis, cumo l Pendon, burmeilho carmesin adamascado, de dues puntas, que fui resgado an quatro para fazer las bandeiras de l campo de la bola i la bara para troça de las balizas inda l campo era no Cabeço l Xeixo (esta anformaçon fui dada por Tiu Aldino Ribas an 2014).
Tamien i debido a tal …
… quien nada fizo por estas i outras mimórias que son la Alma dun lhugar i dun pobo, nun puode poner un “Memorial” destes no meio desse mesmo lhugar, un “Memorial” que, até proba contra, ten anformaçones que nun pássan de suposiçones.

La stória nun puode ser screbida, ou rescrebida cumo mos dá la gana ou por razones scóncias porque, sien probas decumentales, este “Memorial” passará, por cierto, a fazer parte dua de las maiores lhonas destas eleiçones. Deiqui a caçoar, será un passico. I l lhugar nun merece essa bergonha.

27 de setembre de 2017 - Alcides Meirinhos

An Pertués

Hoje trago-vos aqui esta foto porque – enquanto não surgir documento autêntico – a história não pode ser escrita, ou rescrita a nosso belo prazer. E faço-o, como sempre o fiz, sem olhar a quem – o que pode ser comprovado – porque não tenho medo das palavras, as mesmas que não regateio a ninguém sempre que veja a cultura mirandesa, as tradições e a verdade histórica tratadas com leviandade e por uso abusivo das mesmas.
Ora, na minha opinião, esta placa relata uma falsidade e mais não parece do que uma artimanha para escrever a história de uma forma que os seus autores – os nomes nela constam – parecem os verdadeiros personagens da história. I digo isto porque:

1 - Cristina Torrão, no seu livro “Dom Dinis – a quem chamaram o Lavrador” ISBN: 9789892064505, afirma no capitulo TRATADO DE ALCAÑICES:  “a 4 de Julho, uma comitiva que incluía a família real deixava Coimbra, em direção a Trancoso. A presença dos dois infantes justificava-se pelo facto de, no tratado a ser assinado, ficar estabelecido o duplo consórcio: a união da infanta Constança de Portugal com el-rei Don Fernando IV de Leão e Castela e o matrimónio do infante Afonso de Portugal com a infanta Beatriz de Castela.
… A comitiva incluía ainda uma data de personalidades que outorgariam o tratado: o arcebispo de Braga Dom Martinho Peres de Oliveira, o bispo de Lisboa Dom João Martins de Soalhães, o Bispo do Porto Dom Sancho Pires Froião, o bispo de Lamego Dom Vasco Martins de Alvelos, o Mestre dos Templários Frei Vasco Fernandes, o Mestre de Avis Frei Gil Martins, o mordomo-mor João Afonso Telo, o alferes-mor Martim Gil de Riba de Vizela, o meirinho-mor da casa do rei João Simão de Urrô e ainda vários ricos-homens ligados à corte e que costumavam confirmar forais …
A comitiva atravessou o Douro em Vila Nova de Foz Côa, seguindo o curso do rio para norte, ao longo das margens rochosas, de grandes precipícios, fazendo estação em Miranda do Douro.
… O Tratado de Alcañices foi assinado a 12 de setembro. Um dia mais tarde, os bispos de Portugal e Castela ali presentes firmaram um acto de concórdia para defesa dos seus foros e privilégios.
No regresso, a família real portuguesa quedou-se pela região raiana, pois Dinis pretendia assegurar-se das suas novas possessões.”

2 – No seguimento desta afirmação, o percurso Miranda do Douro / Alcañices teria sido efectuado nas vésperas do dia 12 de Setembro desse ano.

3 – O percurso mais curto será pelo vale do rio Fresno, Ifanes, Constantim, Cándena, Vivinera, Alcañices. Deste modo, pensamos que será obrigatório passar pelo Mourisco, Rodeira Çancas, Carba, Touça do Cuco e Cousses no termo de Constantim e pela Touça do Cuco, Facho, Lhagonica, Serra, Penha da Almagreira e Cándena em Cicouro.

4 – E o melhor caminho e mais plano porquê? Não podemos esquecer que os infantes ainda são crianças. Além disso, com uma comitiva tão alargada e com pessoas tão importantes, em nossa opinião, dificilmente iriam por São Martinho de Angueira porque os caminhos para lá chegar, ribeira acima até Alcañices apresentavam piores condições (xistoso e relevo acidentado) do que o Carril Mourisco (via principal) e o caminho por Ifanes.

5 – Como, até ao momento, ninguém indicou qualquer fonte sobre as afirmações da placa, nem topónimos no termo da povoação que nos façam pensar em D. Dinis ou noutro rei, essa placa não passa de uma artimanha para conseguir votos e mostrar obras que não se realizaram. Se existe alguma povoação pode dizer que tem relação com a realeza, essa povoação é Cicouro porque, que haja conhecimento, é, nas proximidades, o único que se pode relacionar com a realeza: o topónimo, “la Caleija l Rei - A vereda do Rei”. E Cicouro nada reivindica porque tudo são suposições.

6 – É a mais pura verdade que São Martinho de Angueira é detentor de uma cultura rica e de raízes históricas muito profundas, como o castro do Castro e o castro do Castrelhon. É terra de figuras importantes como o Abade Sardinha, um grande poeta mirandês, dos primeiros a escrever na língua mirandesa, amigo pessoal de José Leite de Vasconcelos e de Antero de Quental, um homem que foi dos primeiros impulsionadores da república “ … tenho mais de quatrocentos poemas escritos mas apenas quarenta são revolucionários …” diz ele numa missiva a Leite de Vasconcelos.
Mas do Abade Manuel Sardinha ninguém se lembrou quando, em abril de 2011, se cumpriu o centenário da sua morte. Ninguém ainda colocou um “Memorial” no que restará da casa que habitou, ao que parece o curral ao lado da casa de Tiu Luís Ramon seria a entrada. Ainda sobre o Abade há a referir que a sua campa foi destruída i as pedras da sepultura desmembradas não se sabe para onde.
Também temos o padre Manuel Preto, um homem que sempre dignificou e colocou São Martinho  e a sua mocidade bem lá nos píncaros. Em 31 de dezembro de 2013 cumpriu-se o centenário do seu nascimento. Quem fez fé disso?
E porque a memória dos povos está acima de tudo, durante as últimas obras na igreja matriz e do adro, duas coisas se extraviaram, objetos simples sem valor material, mas que fazem parte da memória de São Martinho.  Falo da chave da igreja: a porta foi colocada nova mas a chave e a fechadura grande e antiga, que ainda funcionava, extraviaram-se ou extraviaram-nas.
Depois, a pedra do Pendão que estava no muro do adro: sim, essa de que fala Manuel Preto no seu poema “Moços de São Martinho” quando diz “É Guerrilha quem arranca o Pendão da buraca …” Onde pára a buraca?!
Todas estas coisas fazem parte da Alma que se perde, a Alma que já vem de muito antes de D. Dinis, como o Pendão vermelho carmesim adamascado, de duas pontas, que foi rasgado em quatro para fazer as bandeirolas do campo de futebol e a sua vara para trave das balizas ainda o campo era no Cabeço do Seixo (informação prestada pelo Sr. Aldino Ribas em 2014).
Também e pelo que foi afirmado …
… quem nada fez por estas e outras memórias que são a Alma de uma aldeia e do seu povo, não pode colocar um “Memorial” destes no meio dessa mesma aldeia, um “Memorial” que, até prova em contrário, contém informações que são meras suposições.
A História não pode ser escrita, ou rescrita como bem nos apetece ou por motivos obscuros porque, sem mencionar as fontes, este “Memorial” passará, certamente, a fazer parte de uma das maiores anedotas destas eleições.
Daqui à troça, será um pequeno passo. E a aldeia não merece isso.

27 de setembro de 2017 - Alcides Meirinhos

Sem comentários: