21.5.10

A las áugas!!

A las áugas, a las áugas, a las ááááugas!
Bai a correr giente apressiada naqueilha direçon bozeando a boca chena este grito.
- Miu Dius andará d’algua casa a arder? Pergunta-le d'adonde ben l fuogo!
Las bozes crecen de todos ls lhados, esparige-se, acorda ls bezinos de la mardomia de la séstia, cul rechino de l sol!
A las áugas, a las áugas!
Dezirie-se que l fuogo pegou de l cielo de l braseiro ampiedoso de l sol molestador que sorbiu las fuontes naquel fin de berano i parece querer calcinar ls que bíben na tierra i até, las piedras. Cumo eilhas chiçpan! Ls xeixos queiman! Arden las arenas!
Júlio secou ls rieiros; Agosto las fuontes; Setembro ls poços, rius i montes.
A las áugas, a las áugas, a las áugas!
No azul bacento, mesmo para acolhouca suobre ls montes, gordos bleinhos de fumo anobielhan-se no aire a modo de rocos einormes, medrando assustadores, ancarramelados.
Yá ancúbren l sol de anubrado negro. Las campanas tocan a rebate i las bozes de ls homes, ties i garotos, ambuolben-se al trompetear de l campanairo, chamando ls sous filhos.
Todos a las áugas! A las áugas que arden ls montes.
Cherrincában las puortas, chocálhan lhatas i caldeiros relhuzen ls filos afilados de las machadas.
Ls uolhos ansiantes craban-se no hourizonte adonde crece, abançando la scuridon i por baixo deilha retomba la boç de alerta.
A las áugas. Todos a las áugas! Al fuogo! Alhá, alhá se amostra l que puoden las chamas. A eilhas!
Mas quien eirá rejistir a la fuorça de las lhénguas burmeilhas que atiçadas de l aire, se anroscan nos Cousses, chubírun a la romarie nun abraço sfamiado, assucando un rastro de muorte desolaçon i negrura? Cumo l home se sinte pequeinho. Lhinha eirresistible de tragédia, essa que abança d’algeira, majestosa, cumo serpiente tenhida de cinta la raposa i las siete cores bibas, cuçpindo rábias fumegantes que apestan ls aires dun oulor agre atafanhante!
Eipopeia de l fuogo! Sublime i hourrible.
Quien l eirá a rejistir?
Cruzar ls braços, nó!
Ls de más coraige rebézan-se na lhuita de cortar trampos berdes. Cun essa arma fai-se un eisército an cordon que abança an lhinha, siempre cumpassiado çcargando golpes seguidos na munstruosa queluobra!
Lhuita de gigantes. Cobrada la espina eilha spurmenta inda alborear-se an retorcidos mas la cadena de galhas lhougo murchas i lhougo repuostas bai le apeando l ambibecer.
Coneilhos i lhiebres assustados saltan donde a donde la barranca i perden-se nas gorjas escuras, facinante, tragados de las chamas.
Mas quien tenerá ampeçado semelhante calamidade?
Hourroroso!
I se l aire rebolbendo la atirar suobre ls lhugares? Quien l scapará?
Homes amprudientes que jogan cul fuogo nestes meses an que arden las arenas i ls caminos solo merecien la forca naquel carbalho. Apunta!
Mirai cume se chiçca spetacular. Eilhi, ou no einfierno debie de se atar l respunsable.
A golpes de coraige, por fin, ls homes mangórun. Ningun faltou de cada casa naqueilha lhuita. Çpejou-se auga nos cepos a fumegar i ampeçou la pándiga de la busca al coneilho assado. Ua cuonta a más na bida a guardar de cada un.
A la tardechica outra beç las campanas i las bozes de las personas cháman:
A las áugas! A las áugas!
L fuogo i l aire, armanados, sacudida la mortalha de cinza, ambibecírun.
Yá naide ls adomina. Quatro lhugares an peligro.
Mas quien tenerá sido l chabasquito? Repergunta-se! Quien?
Dai-mos un caldeiron de azeite para ferber eiqui yá l creminoso.
Dezi quien fui.
Marmuriaba-se a boca pequeinha que Tiu Manuol Mangancha, pula manhana, habie feito lhume naquel sítio para tostar ua guelhada. Tornou a meio die cun eilha al ombro nuoba an fuolha, çcascada, dzampenada i donzel. Muitos l bírun a passar.
Ora Tiu Mangancha era un probe diabro sien tener adonde cair muorto que nada tenie de sou más que ua baca fraquita, ua perra sfameada i un palheiro terreiro para morrer ls trés. Amigos ninguns. Defesa solo la guelhada maldita i agora preciosa. Bibiu siempre solo. Amisades, nien cuntar cun eilhas. Probe de quien ye probe!
Dzarmado i einofensibo, axagado, acarreou más estas rábias a la caduca belheç.
Adonde se esconde? Que nun aparece?
Tiu Mangancha tubo la prudéncia ou l miedo de se saber zbiar.
Cunsuolo tamien saber que ningun de ls bezinos l atraiçonou.
Tiu Mangancha lie a menudo ls eibangeilhos, anquanto guardaba la baquita i se nun ls praticaba, al menos falaba neilhes.
Ls bezinos, al robés nun lien, ralos sabien ler, mas por cierto, ls soubírun praticar an parte, cuntentando-se de poner nel la lhéngua i nó la cuorda.
Que grande çcampado de hourrores nesses matagales! Un mapa negro!.. de hourrores!
An buona hora ls lhugares se salbórun, cousas, animales i personas nun passórun peligros! Mas l chiçcador, que se libre! De la sanha! Será rejado bibo nun caldeiron.
L bielho negou-se siempre, resguardando-se, ancolhindo ls ombros, nun deixou çcoser ls lábios: nun sei! Nun sei!
Juntos na zgrácia ls moradores de ls lhugares, mirando las touças ardidas, dantes chenas de fuorça, sentírun lhágrimas purmeiro, apuis aquemodórun-se i, de seguida arregalórun ls uolhos cobiçosos a las tierras znudas, negras, cinzentas.
Rumpírun las tierras para le sentir l coraçon a bater. I ampeçórun a amar la barriga de la tierra cun ánsias de bida.
Dai-mos bida nuoba – suspirában cul coraçon a bater fuorte.
Çcobierta dun suonho.
Caírun nel las purmeiras augas! Bieno l Outonho!
Ls lhabradores namorados i agoniados de l alberoto, atirórun al bientre de l stierco l trigo a manos chenas que lhougo acubrírun cun dedicaçon.
Á! Belheza i floracion. Las senaras fazírun óndias al aire, aquel aire que atiçou l fuogo. Esparige-se no aire un oulor a pan i un agarimo suable i fuorte.
Aton ls bruticos bezinos de las aldés pedien an gordas bozes eimocionadas que querien a Tiu Mangancha: querien lo ber i abraçar, beijar, agradecer a el que nunca tubo l alisar dun agarimo. I cumo paga querien le trazer ua cuba d’azeite para le dar, para que biba i coma i tenga salude i anhos de fartura i alegrie aquel que transformou un monte escuso, nua tulha de pan! Milagre! Milagre!
Feliç çcuido!
Ningun santo até eilhi se tie acordado.

José Francisco Fernandes – Padre Zé
10 de Janeiro de 1962

19.5.10

Nos Uolmos de la Rodeira



Buonas nuites
i oubidos atentos

16.5.10

PEINHA REDONDA


Hai uns dies atrás diç que adebírun a caminos. I si ye berdade: An dalguns sítios l camino parece un corta fogos de tan lhargo que l punírun. Mas you cumo andaba a pie, alhá me botei ribeiro abaixo: Molinico; Beia Grande; Funtaninas; Peinha Resgalguina; Molineira - á, la puonte stá partida, ls carros nun pássan alhá - i Peinha Redonda. A la ancruzelhada dou-me cun dous rebolos bien ne l meio (até parecie un desses redundeles modernos! que hai muito nas cidades, pa ls carros). Carai, agora stá bien a las bistas porque se chama assí.

Buonas tardes
i dar la beç a quien stá más acerca de ls rebolos

6.5.10

Migueles


Morában no Bárrio Alto, antre l meio de l lhugar i la cortina de la Quinta. Al lado a la casa de morada, pegada, inda hoije stá ua de las más guapas i antigas portaladas de Cicuiro.
Muitos anhos la manténgades tie Eirene.

Buonas nuites
i buona sembra