20.6.11

A Salto


Habie salido de Pertual més i meio antes. Cun dezasseis anhos era la purmeira beç que se bie fuora de los alredores de la Ribeira. A fin de tarde al dar ua buolta más loinge fuora de “La Palomba” – essa penson adonde habie ido a parar cun outros cumpanheiros de biaije i de jóldia tantas tardes eilhi nos cerrados de las fraldas de l Sierro – quando todo ampeçou a quedar anubrinado de las eideias i sien sentido. Solico, perdido nua lhéngua que nun sabie falar i nua tierra que fazie cien Mirandas, ua lhágrima escorriu cara abaixo para se esborraçar antre los nuolos de la mano a tembrar de friu. Nun habie andado muito mas perdiu l tino de l sítio de adonde habie salido. I agora? Pensaba cun sous botones, solo cula roupica de l cuorpo, cheno de fame i de grima, sien cuincer a naide l que serie del? I lhougo apuis de tanto trabalhico para eilhi chegar. Los outros de brebe achórun patron, mas a Antonho cumo era de menor eidade naide lo daba, tenerie que aguardar pula outerizaçon que sou pai le mandarie de Pertual.
Yá habie gastado los cien francos que lhebou pa la biaige, más cinquenta que Tiu Carpinteiro l amprestou. L sutento era chouriça cun pan al desaiuno, chouriça cun pan al almuorço i chouriça cun pan a la cena que l denheiro nun daba para más. No amprecípio, quando chegou a la Fráncia inda quemie na penson de l eitaliano adonde siempre demudaba l quemer. Dezie el quando l perguntában l que era l almuorço, l jantar ou la cena:
- Arroz i grão de bico … i chouriça! I tamén há fígado i coração.
L más barato, mas l pior fui quando se l acabou l denheiro. Por bergonha nun dixo nada a naide, saliu sien cenar para nun anaugar a ber los outros a quemer: perdiu-se.
Altas horas de la nuite passa un tiu eilhi i bei aquel garotico aculado antre ua puorta i las escaleiras, míran un pal outro, ganhou coraige i perguntou a querer arremedar l francés adonde quedaba la ruga de La Funténe. L home lhougo l dixo an spanhol que era eilhi abaixo, ua ruga pegada a la que estaba, tantos Antonhos aquel home nun berie por aqueilhas rugas!
No camino a la penson adonde outros çcansában de l duro die de los “chantiers” pensou an quantos más trabalhos tenerie que passar para se dzampenhar de los cuontos de reis que los passadores quebrórun a sou pai pula passaige de l rapaç. I anquanto la outerizaçon nun benie, más ua çpesa, suorte que Apolino le amprestou outros cinquenta francos para que nun se morrisse de fame, yá debie cien francos i de trabalho solo l cheiro. Durante l die, tanta hora sien poder fazer nada, quedaba deitado a dzanobelhar las abinturas que passou zde por que el i Narciso habien passado la Raia até Alcanhiças. Eilhi apanhórun un táxe para se meter no cambóio an Medina de l Campo, cousa yá amanhada cun los passadores. A la hora marcada alhá estában eilhes cun dous belhetes até acerca de los Perinéus. Narciso, más bielho i más espabilado, la eidade tamien l daba outra sigurança, botou sentença:
- Mira! Bamos a mercar uns jornales, ponemos-mos a lé-los no cambóio para que naide mos anquemode i assi passamos por spanholes.
Se bien lo pensórun, melhor lo fazírun: jornal abierto delantre de cada un i calhados que nien ratos. An Balhadolide antrórun dues “chicas” que lhougo se fúrun a poner delantre de los abintureiros quando ampeça ua deilhas:
- Galleguito, galleguito, entonces que dice el periodico?
I soltórun un fu fu fu fu ambuolto de fuorte risada quando Antonho, ancantadico culas cheirosas i anfitadas rapazas más do que cun las amboras de l jornal ye que se dou cuonta que lo habie abierto de cabeça abaixo. Narciso segredaba antre dientes:
- Tu calha-te i nun fales nada que se nó inda mos çcúbren.
Antes de chegar a Paléncia i al ramal que zbiaba adreitos a Lhion, ua deilhas inda lo dzafiou para l fazer cumpanha para Astúrias, mas el fizo-se mudo. Antolhar si se l antolhou i lhougo ua moça tan guapa! Eilhi apanhórun outro cambóio para Pamplona. A las solas oubiu-las buonas de Narciso:
- Mira – falou acenhando l dedo a apuntar – deiqui para delantre nien más ua léria ou lhiebas dues óstias que te rebolco. Tu nun bés que se mos çcúbren, la guarda cebil prende-mos i tenemos que buolber al para trás, sou chapuço.
I cuntinou a ler l jornal, que habie mercado an Medina de l Campo, até la estaçon de Pamplona. Nun era por anteresse de las amboras de l paiç de Franco que l espion de niales de picanço adaptado al nuobo mundo quedaba minutos anterminables nas fuolhas de eiquenomie, mas solo por oubrigaçon i miedo de Narciso. De Pamplona fúrun lhebados por un tal de Manecas de Miranda a ua casa adonde tamien stában más de l lhugar: Manuol Pedro; Chico Maleitas; Marie Cantina; Floréncia Miguela … tantos cuincidos i sien saber uns de los outros ye que era admiraçon! Carai que los passadores tenien las cousas bien amanhadas, pensou. Eilhi quedórun de espera i a la buona bida, nada más que quemer, dormir i cuntar lhonas. Fui al pensar nessa estada que no meio de l çcunsuolo de se ber solo inda soltou ua risica quando se acordou de la figura que habie feito quando eilhi biu ua retrete pula purmeira beç.
Cheno de cagaleira, saliu de l meio de los outros para ber se çcubrie un sítio para dar de cuorpo nun quarto que le chamában retrete, luxos a más para quien solo habie bido loijas de cria i touças para fazer las necidades. Habie ua concha grande a la parde , alta cumo un sintalho, branca cun buraco ne l meio, mas de tan branca nun poderie ser eilhi porque por aqueilha lhimpeza i albura toda al melhor era para un se lhabar, nunca para botar l rosco! De tan apertado que estaba mirou al redor i biu un bacio, la salbaçon de Antonho! era más pequerrico do que l que el tenie ambaixo la cama, mas aperto era aperto i naqueilha hora yá nun habie escuolhas. Eilhi mesmo se amugatou, nalgas más fuora que drento, ora gemento ora resfolgando de alíbio pensou: trés sigundos i yá está! Respirou fondo espreitando pula frincha de la puorta que habie quedado meio abierta, sentiu benir la ama de la casa tamien adreitos al retrete yá de saia meio alhebantada quando parou de estaca pul espanto i pula risada que mesmo eilhi botou al ber aquel purparo.
- Nó se hace ende – falou la espanhola – es en el báter! je je je je je …
Nua corrida a la sala adonde todo mundo aguardaba la hora de dar l salto para tierras de Fráncia – yá habie faltado más – a todos cuntou l que habie bido. Antonho passou a estar nas bocas daqueilha giente toda, ui que bergonha passou por bias de tanta eignoráncia, mas la maior admiraçon era cumo ye que el cunseguiu pousar l puio an tan pequeinho campo! Alhá lo ambolcou no báter aquel, dou ua anxalaugadela al bacio de los ninos de la ama de la casa i tornou al pie de los outros. Mal antrou todos lo mirórun, se tubisse un buraco eilhi por el se atirarie, cumo nun habie tubo que aguantar, custou mas aguantou las falas de todos pula eignoráncia que amostraba, solo que fidalgos eilhi nun habie pul que respundiu botando ua risica:
- Á bós falais assi porque nunca antrei nas buossas casas se nó yá me ansinariedes cumo era la retrete essa.
Remédio santo.Todo mundo se calhou. Quanto nun balie la lhibardade de l Praino adonde nun habie necidade de guardar la merda, solo que essa lhibardade nun atamaba las fomes grandes cumo dies de segada.
Al fin de cinco dies metidos naqueilha casa sien poder salir nien quaije ber l sol aparécen, al scurecer, dous homes a falar ua lhéngua que naide cumprendie – debien de ser bascos porque l castelhano el si lo cumprendie bien – pa los guiar até outro çtino.
Andubírun meia dúzia de quilontros até chegar a uns palheiros, loijas cun bacas i cabalhos. Eilhi quedórun un rato mas acerca de las dues de la manhana dous homes, un alantre i outro atrás, pegórun neilhes a atrabessar cerrados i más cerrados cun auga que an dalguns sítios chegaba até los zinolhos, siempre a chubir nuite fuora até un palheiro cheno de feno puosto no meio de l nada todo escuro. Parece que inda sentie l malo cheiro que muitos outros habien deixado, tanto fertume que nien un se podie deitar no feno sien ampalpar brandura.
Yá manhana cedo eilhi le lhebórun para quemer uas batatas cun chicha mui pegachosa de sabor que nunca habien sentido. Diç Antonho:
- Esta chicha ye de burro. You nun la quiero, solo como las batatas i nien sei se las maçco. Ten pelos de burro ruço, mira á Narciso.
- Burro sós tu se nun la comes, tu nun bés que fui todo cozido junto. Queda cun fame se quieres que a mi pouco se me amporta.
Outro remédio nun tubo se nó atamar la fame cun batatas i chicha de burro ou sien ser de burro, l amportante era quedar farto pus nun sabie quando buolberie a ferrar l diente.
A meia manhana aparécen dous carros pa los lhebar más alhá: un, l de lantre, iba solo cul chofér, ne l outro siete ou uito, Antonho yá nun cabie, i agora? Un deilhes nun stubo cun meias modas:
- Benga! deitado en el cofre! listo que no hay tiempo a perder.
Cumo el balanciasse an se meter no escuro de la mala l carro, bai l spanhol, pon ua mano nas calças de pana, outra na gola de la jaqueta i pumba: se nun bás dua maneira bás doutra, ála! fui mesmo de chafurgo. L carro delantre sien naide debie ser seinha ou batedor se nó nun iba assi, l outro cheno i cun peso nas baras, ou cumo quien diç na mala de trás. Aquilho staba escuro cumo l culo de l lhobo, nien racica de lhuç antraba, l carro ora chubie ora abaixaba siempre a las regubiuras cun Antonho a rebolcos dun lhado pal outro, pumba, trumm, más ua cabeçada na lhata ou um puntapie na tampa de la mala. Tan agoniado quedou que más l apetecie morrer. Los cumpanheiros de biaije inda falórun:
- Cun tanto trumpaço que lhieba, aquel bai a salir bien escalabaçado, cuitadico, ou muorto! sabe-se alhá.
Quando l chofér abriu l cofre i sacou a Antonho deilhi todo mundo quedou assustado quando lo bírun chimpar-se redondo no suolo, más muorto que bibo, a cheirar a perfume de tripa i miedo de tantos dies de biaije loinge de la Ribeira. Acordou deitado cun muita cara al redor del, açarapantado de la auga frie que sentiu na tiesta, branco cumo la cera meio a rebirar los uolhos sien saber se estaba bibo ou muorto, an Fráncia, na Spanha ou an Pertual. Bie todo a remolinar, inda fizo fuorça para se poner de pie mas solo passado un cacho cul cuorpo maçado i delorido de todo tornou a agarrar l sano sentido que lo fizo eilhi chegar.
Al loinge bien-se casas na punta de l carreironico que desambocaba a la puorta de “La Palomba”, la purmeira penson an tierras de Bordéus.
Apuis de se acordar de tanta canseira nun poderie pensar que un reles papelico, ou la falta del, lo oubrigasse a tornar al para trás. Aposte que nun demorarie …