30.10.09

La bandeira


[Testo salido na Fuolha Mirandesa desta sumana i andrento de la campanha pula fala, FALAR YE BIBIR]

Habiemos passado la nuite an Santiago, assi cume a modos de ua fujida nos amprecípios de Agosto i aspuis dua última mirada a la Praça de l Obradoiro alhá botemos caras a Finisterra: esse sítio mítico a la borda de un mar sien fin, tierra de lhumes adonde árden cousas einutles que cada pelegrino chiçca na hora dun nuobo reampeço.
Cuonta deiqui, lhona deilhi, iba tentando çtrair i amboubar la garotada más anteressada an barquechos de “regalo” de ls tendeiros arresquinados naquel cachico de tierra antre dous arribanços do que an bejitar menumientos ou rincones difrentes. You bien fuorça fazie para quedar más un die ou dous por aqueilhes lhugares, mas un puxaba las calças, l outro resmungaba antre dientes i ls dous parecien dues bacas a quien le acabórun de zmamar ls bitelos. Se le pudisse poner ua tabra nas bentas para nun acháren l camino …
Bien me amolei, you a pensar que le iba a fazer ua surpresa tan buona quando salimos de biaije i nun parórun de rezingar quaije todo l tiempo que andubírun fuora de Pertual. Pus se nun querien tierras galhegas eirien para Cicuiro trés sumanas an beç de dues cume staba treminado. “Anda que bos ides a fartar, bos l digo you”, pensares mius …
... Rodaba sien priessa l carro strada abaixo, quando al chegar al pie de la paraige de la carreira oubo ua boç atrás de mi meio a modos de un grito de lhibardade: “Chegámos ao paraíso!!” Bá! l Paraíso? Quedei cume l carambelo: anton nun ye que un garoto de quinze anhos habie çcubierto l Paraíso no sítio adonde you naci i adonde bibi la maior parte de la mocidade? I diç l outro más pequeinho: “vai ser este ano que aprendo uas palabricas an mirandés”.
Anton para eilhes l Paraíso quedaba adonde se fala mirandés: nos lhugares al redor dua cidade a que nun chamában Paraíso porque oubien “hablar en rebajas”, oubien saludos cun roçar de beiços i un “como vai você cridaaa?”, ou oubien “ça ba? Oh! didon, tu é tré bien desde la dernier fuá que te bi”.
Dei cumigo a matutar cume serie esse cielo que todos búscan sien l sítio que le dá l nome: Miranda de l Douro.Serie possible? Pus tanto era possible que essa própia cidade pouco ou quaije nada fazie para que aquel Praino único, antre l Douro, l Angueira i las tierras de Mogadouro, nun fusse ancolhendo até puntos de poder passar a ser un Purgatório anfernizado.
Als poucos, Miranda fui dando agarimo a las personas salidas de ls lhugares al redor, fui-las aculturando por antermédio de ls curas, de ls porsores, de ls guardas, de las personas de las Repartiçones, de la Cámara i de todos aqueilhes que siempre bírun la lhéngua mirandesa cume ua maneira anferior de quemunicar. I son essas personas que alhá no fondo de la rezon nun quieren perder l sou Paraíso: l mirandés! I se l perdíren? Quédan más probes. I se Miranda l perde? Perde la sue eidentidade, l sou ser, la sue rezon de eisistir, perde l sou maior bien, deixa rumper, filo por filo, la sue maior bandeira i seinha de çtinçon an Pertual i no Mundo: falar l mirandés!
Que proua puode tener ua pessona de l cunceilho de Miranda, biba eilha nua aldé, na cidade ou nua bila, quando nun fala mirandés? Ningua, digo iou, mas se cada un falar quatro “palabricas “ por die, al fin de l anho fala más de mil i cuatrocientas i nun son necessairas tantas para abraçar ua bandeira.

Alcides Meirinhos

28.10.09

La nuite i la telbisón

Terminada la sementeira i las bendimas quedaba l trabalho i l gusto de fazer l’augardiente, última jeira ampeçada culas augas de Márcio a birar terrones de adiles i restrolhos cun juntas de bacas puxando arados de palo nun “ei marela! anda cá parrada … bira!!” para más un suco de relba. Agora estában quatro meses de quaije çcanso, ora amanhando ua augueira, lhebantando un portielho ou fazendo más uns metros de parede no tapado guardado por fincones e arame de picos.
Dies a ancurtiar, nuites de rambóia, remeias e cántaros de bino de las antradas – ritual de einiciaçón de que se perdírun las ouriges mas chabe necessaira para antrar na “mocidade”. Passado l purmeiro de Nobiembre soltaba-se la fuolha a la castanha i era ber un bando de garotos de escuola, armados de sembradores de çarapelheira ou cun cestas de las cereijas que tiu Perrera habie feito no eimbierno passado, adreitos a la Cruç, a las Rodriguijas ou a Ourrieta Queimada an busca de un magosto para jogar a la remunhana durante l serano. Ampeçaban las nuites de lhumes, cuontas, tradiçones, falas i suonhos: telbisones doutro tiempo.

Buonas nuites
i lhumes fuortes.

25.10.09

Auga branda - Fuonte de lhuç

Auga brada an piedra dura
- Diç l antigo refran –
Tanto dá até que fura.

Esto era antigamiente:
Mas hoije la auga ye branda
Ye outra, ye difrente.

Auga branda an piedra dura
Tanto dá i tanto dou
Anté que la piedra chiçcou.

Ye bé-la a turbinar
La auga branda an xordos roncos
Pa la tierra alumiar.

Auga branda tamien risca:
De las augas desta barraige
Hoije relhumbra la chiçpa,

Relhuziente cume la berdade
I l fulgor de la antelgéncia:
Ten l nome de eiletrecidade.

Eiqui ajuntan-se las puntas:
La auga branda i la piedra dura,
Mas sien eilha nun bibimos
I la tierra serie escura.

No oureginal : Água mole - Fonte de luz

Água mole em pedra dura
- Diz o antigo refrão –
Tanto dá até que fura.

Isto era antigamente:
Porém hoje a água é mole
É outra, é diferente.

Água mole em pedra dura
Tanto dá e tanto deu
Até que a pedra acendeu.

É ve-la a turbinar
A água mole em surdos roncos
Para a terra iluminar.

Água mole também risca:
Das águas desta barragem
Hoje cintila a faísca,

Luzente como a verdade
E o fulgor da inteligência:
Tem o nome de electricidade.

Aqui juntam-se os extremos:
A água mole e pedra dura,
Mas sem ela não vivemos
E a terra seria escura.


PADRE ZÉ - 1959 -
por oucasión de la einouguraçón de la barraige de Picuote

11.10.09

LA BIDA

La bida ye dura! Tripas de madrasta
Que atira al mar de l mundo i sien amor
Tanta giente anfeliç que l mar arrastra,
An carreira, a las bordas an barreira de l delor.

Iou quije perguntá-le porque afasta
L sou mirar maternal al sufridor,
Eilha sien piedade solo esbordiasca
L dzardado, l aflito, l pecador.

Mas la bida respundiu cun ar de grácia:
Miu filho, lembra-te la bida ye assi:
De la peinha biba nace la fuonte pura

I l lhacrimal stranforma an piedra dura,
Cantando, na risica dun jardin!
Se la bida ye assi, que quieres que te fága?

- no oureginal - A VIDA

A vida é dura! Entranhas de madrasta
Que atira ao mar do mundo e sem amor
Tanta gente infeliz que o mar arrasta,
Em fila, às margens íngremes da dor.

Eu quis-lhe perguntar porque afasta
Seu olhar maternal ao sofredor,
Ela sem piedade só vergasta
O deserdado, o aflito, o pecador.

Mas a vida retorquiu com ar de graça:
Meu filho, lembra-te a vida é assim:
Da rocha viva nasce a fonte pura

E o lacrimal transforma em pedra dura,
Cantando, no sorriso dum jardim!
Se a vida é assim, que queres que te faça?


Padre Zé - 1958